Akdeniz coğrafyasında yetişen ürünlerden ilk akla gelen zeytindir. İnsan beslenmesinde önemli bir yere sahip olan zeytin ve zeytinyağının kimyasal bileşimi ve doğal olması gibi özellikleri sayesinde temel besin kaynakları haline gelmişlerdir.
Antik çağdan Akdenize hayatın her alanına giren zeytin refahın ve bolluğun sembolü olmuştur. Zeytin dört kutsal kitapta yer almıştır. Bu kitaplarda yer alan zeytin bolluğun, adaletin, sağlığın, zafer ve bilgelik gibi insanlık için en önemli erdem ve değerlerin sembolüdür.
Zeytin meyvesinden elde edilen zeytinyağı oda sıcaklığında sıvı hale gelen bir yağdır. En değerli besin kaynaklarından olan zeytinyağı yıllık bitkisel yağ ticaretinin %30’unu karşılamaktadır. Zeytinyağı üretiminin %78’i Avrupa Birliği ülkelerinden, %20’si Avrupa Birliği ülkesi olmayan Tunus, Türkiye, Suriye en önemli zeytinyağı üretici ülkelerindendir.
İyi bir antioksidan kaynağı olan zeytinyağı, yüksek oranda tekli doymamış yağ asidi içeren Akdeniz yöresinin temel yağ kaynağıdır. Sağlıklı yaşamın evrensel bir yaşam tarzı haline dönüşmesi ile zeytinyağının faydaları yeniden keşfedilmektedir. Hastalıklarla beslenme alışkanlıklarının arasında doğrusal olarak bir ilişki olduğu kanıtlanmıştır. Bu İlişki araştırılırken en fazla sorgulanan kriter gıda maddesi olarak kullanılan yağlar söz konusu olmuştur. Çıkan sonuçlarda yağlar arasında zeytinyağını tüketen insanların sağlığı üzerinde olumlu etkisi olduğu kanıtlanmıştır.
Organik Zeytinyağı
Zeytin dünyada tropik ve ılıman alanlarda yetişen bir bitkidir. En iyi zeytin yetişebilen bölgeler kışları ılıman, yaz aylarında ise uzun zaman sıcak olan bölgelerdir.
Organik zeytinyağı; zeytin ağaçlarının olgunlaşan meyvelerinden herhangi bir kimyasal işlem uygulanmadan mekanik yolla elde edilen, oda sıcaklığında sıvı olan ve rengi zamanla yeşilden sarıya değişmekte olan bir yağ çeşididir. Kendine özgü tat ve kokuya sahip doğal tüketilen oldukça önemli bitkisel kaynaklı bir yağdır.
Zeytinyağını tüketen bölgeler incelendiğinde zeytincilik bölgeleri ve zeytinyağı üreten kesim olduğu incelenmiştir. Zeytinyağı üreticisi olan ülkeler arasında Türkiye en az zeytinyağı tüketen ülkeler arasında bulunmaktadır. Yıllık kişi başı zeytinyağı tüketimi Yunanistan’da 21 kg, İspanya’da 12 kg, İtalya’da 11 kg, Tunus’ta ise 9 kg olan sayılar Türkiye’de 2 kg civarındadır.
Türk Gıda Kodeksine göre naturel, rafine, riviera ve çeşnili olmak üzere 4 gruba ayrılmaktadır.
Naturel Zeytinyağı
Doğal niteliklerinde değişikliğe neden olmayacak bir ısıl ortamda sadece yıkama, sızdırma, santrifüj ve filtrasyon işlemleri gibi mekanik ya da fiziksel işlemlerde elde edilen yağ çeşididir.
Naturel sızma zeytinyağı da kendi içerisinde ; naturel sızma zeytinyağı, naturel birinci zeytinyağı, naturel ikinci zeytinyağı ve ham zeytinyağı olmak üzere 4 e ayrılır.
- Naturel sızma zeytinyağı; direkt tüketime uygun, serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden her 100 gramda 0,8 gramdan fazla olmayan yağlardır.
- Naturel birinci zeytinyağı; direkt tüketime uygun, serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden her 100 gramda 2,0 gramdan fazla olmayan yağlardır.
- Naturel ikinci zeytinyağı; direkt tüketime uygun, serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden her 100 gramda 3,3 gramdan fazla olmayan yağlardır.
- Ham zeytinyağı ise; doğrudan tüketime uygun olmayan, uygun, serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden %3,3 üzerinde olan yağ çeşididir. Bu zeytinyağı teknik amaçlı kullanıma uygun yağlardır.
Rafine Zeytinyağı
Ham zeytinyağının doğal gliserid yapısında değişikliğe yol açmayan metotlarla rafine edilmeleri sonucu elde edilen ve serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden her 100 gramında 0,3 gramdan fazla olmayan yağdır.
Riviera Zeytinyağı
Asitliği %2’den fazla olan ve rafinasyon işleme tabi tutularak düşürülen rafine zeytinyağı ile naturel sızmanın belli oranda karıştırılmasından elde edilen yağ çeşididir.
Çeşnili Zeytinyağı
Naturel sızma zeytinyağlarına değişik baharat, meyve ve sebzeler veya bunların doğal aroma maddeleri katılarak çeşitlendirilmesi ile elde edilen ve serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden her 100 gramda 0,8 gramdan fazla olmayan yağdır.
Beslenme ile yaşlanma arasında doğrudan güçlü bir ilişkisi olan organik zeytinyağı geleneksel yemek kültürümüz içinde her zaman özel bir yeri olmuştur. Organik zeytinyağı her gün düzenli olarak tüketilmesi gereken bir yağ türüdür. Yemeklik yağlar zeytinyağına göre kolay temin edilmesine göre değil, seçim yapılırken insan sağlığına etkileri konusunda dikkat edilmelidir.