Yediğimiz içtiğimiz tüm besinler bizim sağlığımız için çok önemli. Karnıyarık otu “psyllium” olarakta bilinmektedir. Karnıyarık otundan ülkemizde alternatif tıp ürünü olarak faydalanılmaktadır. Özellikle kişilerde müshil etkisi yaratan oldukça şifalı karnıyarık otu hakkında merak ettiğiniz tüm detayları sizler için araştırdık.
Hazırsanız başlıyoruz!
Psyllium “ Plantago ovata” adı verilen bitkinin tohumlarından elde edilmektedir. Hindistan’da yetişen psyllium bitkisi genellikle kabuk, granül, kapsül veya toz formlarında üretilmektedir. Başta ikinci beynimiz olarak bilinen bağırsaklarımıza olan faydaları saymakla bitiremeyeceğimiz karnıyarık otunun iki rengi mevcuttur. Sarı renkli karnıyarık otu Hindistan ve İran’da, siyah renge sahip karnıyarık otu ise Akdeniz ve Ortadoğu’da yetiştirilmektedir. Karnıyarık otu küçük boyutlu olmasından dolayı adını yunancada bit anlamına gelen “psylla” kelimesinden almaktadır.
Psyllium yapısında bol miktarda lif bulundurur. Görünümü çalıya benzer, kısa boylu bir bitki olup uzunluğu 10-50 cm arasındadır. Tohum kısmında toksik madde bulundurmaz, 2-3 mm boyunda olan tohumlar kayık şekline benzer. Bu tohumlar renksiz ve kokusuzdur. Psyllium bitkisi yaklaşık %30 oranında müsilaj madde içermektedir. Suyun içine atılan tohumlar şişerek on kata kadar büyür ve jelatin kıvamını alır. En önemli kriter ise diğer müsilajlar gibi bağımlılık yapmamaktadır. Doğal lif içeren, kişiyi tok tutma özelliği sayesinde kilo vermek isteyen kişilerin en başarılı sonuç vermelerine yardımcı olur.
Karnıyarık otu; bünyesinde beta-karoten, kalsiyum, c vitamini, sorbitol, protein, polisakkarit, stroller ve yağ asitlerini barındırmaktadır. Şifa kaynağı çok eskiye dayanan karnıyarık otu Avrupa'da 16. yüzyılda ishal ve kabızlık için kullanılırken, 17. yüzyılda gut ve hemoroid hastalarına, göğüs ağrısı şikayeti olanlara bu bitki tavsiye edilmiştir. Günümüz Kuzey Amerikasında ise popüler laksatifler arasındadır. Kaygan yapısı itibari ile sindirim sisteminden kolayca atılmaktadır. Çözünebilir lif olması sebebiyle de tamamen parçalanmadan ve emilmeden sindirim sisteminden geçebilen bir ottur.
Karnıyarık Otunun Faydaları Nelerdir?
Karnıyarık otu birçok kişi tarafından dışkı yumuşatıcı olarak bilinse de bu laksatif etkinin dışında da birçok farklı kullanım alanları bulunmaktadır.
Psyllium’un bilinmeyen faydaları aşağıdakiler gibidir.
Suda çözünen jel kıvamında olan lifler gıdaların sindirimini yavaşlatarak kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olmaktadır. Psyllium kan şekerinin yükselmesini kontrol altına aldığı, insülini ve kan şekeri düzeylerini aşağı çektiği tespit edilmiştir. Tip 2 diyabeti olan hastalar üzerinde yapılan iki farklı çalışma yapılmıştır. İlk çalışmada sekiz hafta süreyle günde iki defa 5 gram psyllium verildiğinde günlük kan şekeri ölçümlerinde %10’lara varan azalma yaşanmıştır. Diğer çalışma da ise altı hafta boyunca günde 3 kez beş gram psyllium tüketen diyabetik hastalarda ilk iki hafta kan şekeri düzeylerinde %30’lara varan azalma yaşanmıştır. Günde yaklaşık 10 gram psyllium dozu kan şekeri düzeyini azaltmada etkili bir yöntem olarak izlenmektedir.
Psyllium zor doyan ve kilo vermeye çalışan bireylere fayda sağlamaktadır. Psyllium bağırsaklarda jel kıvamında oluşturduğu lifler sayesinde iştahın kontrol edilmesine ve kilo vermeye yardımcı olabilmektedir. Psylliumu hızlı acıkan biriyseniz yemekten sonra tüketerek, eğer zor doyan biriyseniz de yemekten önce tüketmelisiniz.
- Yüksek kolesterol düzeyini düşürebilir
Yağ ve safra asitlerini bağlama yeteneğine sahip olan karnıyarık otu onların vücuttan atılmasına yardımcı olur. Bağlanarak kaybedilen safra asitlerinin yerine karaciğer yenisini yapmak için daha fazla kolesterol kullanır. Sonuçlar kontrol edildiğinde kandaki kolesterol değerleri azalır.
- Prebiyotik Etkileri Bulunmaktadır
Bağırsaktaki dost bakterileri besleyen ve onların çoğalmasına prebiyotikler yardımcı olmaktadır. Psyllium bakterilerce fermantasyona belli bir ölçüde dirençli olsa da psyllium liflerinin küçük bir bölümü bağırsak bakterileri tarafından fermente edilebilmektedir. Fermantasyon sonucunda sağlığımıza yararlı olan bütirat gibi kısa zincirli yağ asitleri açığa çıkmaktadır. Diğer liflere göre daha yavaş fermente olan psyllium gaz ve şişkinliğe daha az sebebiyet verir.
Psyllium bağırsakları harekete geçirerek kabızlığın giderilmesinde yardımcı olmaktadır. İlk aşamada mideden ince bağırsaklara geçen kısmen sindirilmiş gıdalara bağlanarak etki gösterir. Sonrasında bağırsaktaki suyu çekerek dışkı kütlesinin boyutunu ve su miktarını artırır. Yapılan bir çalışmada iki hafta boyunca günde iki defa 5 gram tüketilen psyllium kronik kabızlığı olan kişilerin dışkılama sayısında ve yumuşaklığında önemli değişiklikler olduğu bulunmuştur.
- İshal tedavisinde kullanılabilir
Su emen bir madde olan psyllium ishal durumunda olan kişinin bağırsaklarındaki fazla suyu emerek dışkının kıvamını arttırmakta ve kalın bağırsaklardan geçişini yavaşlatmaktadır. Psyllium hem kabız hem de ishali tedavi edebilme özelliğine sahiptir.
Karnıyarık Otunu Kimler Kullanabilir?
Karnıyarık otunu kabızlık ve sindirim şikayeti olanlarla, diyabetik kişiler kullanmalıdır.
Karnıyarık otunu bağırsak daralması ya da ülser gibi durumlarda kullanılmamalıdır.
Psyllium için kullanıma uygun olmayan birkaç koşul daha bulunmaktadır. Bunlar astım hastaları, az sıvı tüketen ve aşırı lif tüketen kişilerdir.
Kabuklarında alerjen etki bulunan psyllium astım ve aşırı alerjik kişilerin alerjik tepkisini aktive edebilir.
Sıvı tüketimi az olan kişilerde psyllium tüketimi, vücutlarında ki mevcut sıvının lif tarafından emilmesine ve bedenin sıvı kaybetmesine neden olur.
Tüketilen aşırı lifli beslenmeye ek psyllium alımı şişlik ve gaz problemine sebep olabilir.